Stereo i Kolorowo - Underground: L’Arpeggiata, Christina Pluhar „Music for a While”

Mój pierwszy kontakt z muzyką ansamblu L’Arpeggiata nastąpił kilkanaście lat temu, kiedy w radio przypadkowo usłyszałem fragment płyty o tytule „La Tarantella: Antidotum Tarantulae”, który ujął mnie swoją nietypową interpretacją oraz ciekawym rytmem. Od razu, następnego dnia poszedłem do sklepu muzycznego (a kiedyś były takie) i nabyłem album pięknie wydany przez francuską wytwórnię Alfa Records. Wówczas dowiedziałem się, że L’Arpeggiata jest prowadzony od kilku lat przez austriacką aranżatorkę i wirtuoza (wirtuozerkę?) gry na lutni basowej (teorba) i harfie Christine Pluhar. Album „La Tarantella: Antidotum Tarantulae” poświęcony jest muzyce tanecznej tworzonej jako antidotum na ukąszenie jadowitego pająka tarantuli, na terenie południowych Włoch epoki renesansu. Ów styl to oczywiście tarantella, czyli swoista muzyka terapeutyczna z szybkim metrum, która była ekstatycznie grana i tańczona najpierw jako rzeczywiste ludowe antidotum na jad tarantuli. Później stała się jednym z tradycyjnych włoskich tańców. Christina Pluhar dokonała transkrypcji różnorodnych dawnych tekstów medycznych, traktatów o tarantuli, muzyki i pieśni renesansowych na współczesny język i muzykę. Album to istna przygoda intelektualna, która nikogo nie pozostawia obojętnym – zawiera zarówno skoczne melodie w stylu klasycznej taranteli, jak i melancholijne poświęcone rozważaniom o radościach i smutkach życia, przemijaniu oraz nieuchronnej śmierci. Płyta „La Tarantella: Antidotum Tarantulae” stała się dużym przebojem rynkowym, pozwoliła zespołowi rozwijać się i tworzyć nowe dzieła.

Christina Pluhar urodziła się w 1965 roku w Gratz, w południowej Austrii. Ukończyła Uniwersytet w Gratz w klasie gitary klasycznej. W międzyczasie odkryła w sobie wielkie zainteresowanie muzyką baroku i renesansu. Postanowiła więc kontynuować naukę; pobierała lekcje gry na epokowych instrumentach najpierw w Królewskim Konserwatorium w Hadze, a później w Schola Cantorum w Bazylei (część Musik Akademie Basel poświęcona muzyce dawnej). Potem Pluhar grała w kilku zespołach muzyki dawnej (w tym i w słynnym Hesperion XXI Jordi Savalla), z którymi występowała na rozmaitych scenach i festiwalach. Od 1999 roku jest profesorem gry na harfie barokowej w Królewskim Konserwatorium w Hadze oraz prowadzi kursy mistrzowskie na Uniwersytecie w Graz. Jest bardzo poszukiwanym muzykiem, grała i gra z najbardziej uznanymi muzykami i dyrygentami, by wymienić tylko Marca Minkowskiego i Rene Jacobsa. W 2000 roku, z jej inicjatywy, powstał w Paryżu zespół L’Apreggiata.

L’Aperggiata to zespół poruszający się w obszarze muzyki dawnej, głównie barokowej i renesansowej. Bada, eksploruje, wynajduje stare nagrania, zapisy, interpretuje je i wykonuje na nowo. Co ciekawe, grupa nie stroni od nowoczesnych wykonań dawnych utworów, z wykorzystaniem współczesnych instrumentów i nowatorskich wariacji. Na przykład jazzowych lub też takich z pogranicza popu. Stąd zespół współpracuje nie tylko z wirtuozami gry na instrumentach dawnych, czy klasycznych, ale także z muzykami jazzowymi, a nawet flamenco i fado. Zaprasza do współpracy również śpiewaków i muzyków tradycyjnych z obszaru śródziemnomorskiego (np. Turcji, Grecji), a zdarza się, że i południowoamerykańskich. Do dziś L’Aperggiatta nagrał kilkanaście płyt, zdobył szeroką publiczność, a także uznanie krytyków, bowiem zespół otrzymał wiele wyróżnień i nagród branżowych.

Trzynasty album studyjny grupy jest zatytułowany „Music for a While”; ukazał się na rynku 3 marca br. Jest poświęcony twórczości Henrego Purcella, angielskiego kompozytora barokowego, zwanego „angielskim Mozartem”. Podtytuł płyty to „Improvisations on Purcell”, bowiem ansambl wziął na warsztat twórczy fragmenty dzieł angielskiego kompozytora – na przykład Dido and Aeneas, Timon of Athens, Mock Mariage, czy The Fairy Queen. Są to zarówno arie operowe, jak i pieśni i inne utwory. Już sama obecność zaproszonych muzyków, czyli jazzowego klarnecisty Gianlugi Trovesi i takiegoż gitarzysty Wolfganga Muthspiela (grającego na gitarze akustycznej i elektrycznej) zapowiada niesztampowe i oryginalne podejście do dzieł Purcella. „Music for a While” to podroż w przeszłość, bo interpretowane są stricte barokowe kompozycje, które są grane na instrumentach dawnych, ale także współczesność, bowiem są utwory przepisane są na nowo, są niejako wariacjami tych starych (dawnych). A dodatkowo zaśpiewane całkowicie w stylu klasycznym, ale nie barokowym. Wiele uroku nadaje obecność nieprawdopodobnie czystego i muzykalnego kontratenora Philippe Jaroussky'ego, który wręcz dominuje i organizuje kilka najważniejszych utworów na albumie (czytaj TUTAJ).

Nietypowego melanżu nadaje także jazzowy klarnet i całkowicie współczesna gitara elektryczna (tak, tak!). W kilku utworach (w tym i tytułowym „Music for a While”) pojawiają się rozbudowane partie fortepianu w jazzowych aranżacjach. Jednakowoż album pomimo dużej rozciągłości stylistycznej oraz wykorzystywanych instrumentów z różnych epok zaskakuje spójnością artystyczną oraz jednorodnością koncepcyjną. Każdy utwór to mini-arcydzieło interpretatorskie, stylistyczne oraz wykonawcze zarówno pod względem instrumentalnym, jak i wokalnym. Ostatni utwór na płycie (tzw. Bonus Track) to Halleluja autorstwa Leonarda Cohena.

Owszem, „Music for a While” to przykład muzycznego stylu crossover, czyli takiego przełamującego konwencje stylistyczne, mieszającego epoki i harmonie, łączący jazz (a nawet pop) z barokiem, poszukujący – można napisać. Niemniej jednak wysoka klasa muzyków i ich wirtuozeria, a także odpowiedni rozsądny dystans do muzyki, powodują, iż zamiast niestrawnej potrawy powstało dzieło lekkie i powabne, ale z wyraźnym polotem oraz pięknem. Wspaniała płyta – polecam!

Nagrań dokonano w czerwcu 2013 roku w Sali Bizantyjskiej Pałacu de Behauge w Paryżu (wchodzącego w skład Rumuńskiego Instytutu Kulturalnego). Inżynierami dźwięku byli Mireille Faure i Frederic Braye. Płytę wydała wytwórnia Erato, a licencję dystrybucyjną posiada Warner Classics. Album ukazał się 3 marca 2014 roku jako płyta kompaktowa oraz w wersji rozszerzonej o DVD. Jest dostępny także w formacie plikowym, również w opcji HD.

Oficjalna strona internetowa zespołu L'Arpeggiata TUTAJ.