Fostex TH616, słuchawki dynamiczne otwarte

Zdjęcie ze strony Foster / Fostex 

 

Wstęp
Dobrych kilka lat temu opisywałem na blogu słuchawki Fostex TH610 (czytaj TUTAJ) z drewnianymi muszlami, o konstrukcji zamkniętej i z przetwornikami o średnicy 50 mm wykonanymi z membran typu "Biodyna" (czyli mieszanki nanowłókien preparowanej biocelulozy i włókien nieorganicznych). Fostex TH610 na tyle mi się spodobały, że wkrótce zamówiłem u dystrybutora egzemplarz dla siebie - mam go do dzisiaj. TH610 wciąż są moimi ulubionymi słuchawkami. Referencyjnymi. Wykorzystuję je regularnie do wielu testów na Stereo i Kolorowo.

W drugiej połowie roku 2023 japoński Foster / Fostex poinformował, że z okazji 50. jubileuszu firmy wprowadza na rynek nowy model TH616 (zobacz TUTAJ i TUTAJ). Jest to wersja otwarta (a właściwie półotwarta) modelu TH610 i podobna do otwartego wariantu TH909 referencyjnego modelu zamkniętego TH900. Jednakże w przeciwieństwie do TH909 grill TH616 nie jest metalowy, lecz wykonany z tego samego drewna orzechowego, co i cała obudowa muszli. 

Jak podaje producent: "Fostex TH610 został wyposażony w obudowy wyrzeźbione z wysokiej jakości litego drewna orzecha czarnego w stylu przypominającym tradycyjną japońską stolarkę. Przyjmuje otwartą konstrukcję, zapewniając tym samym niezawodne właściwości akustyczne. Jest to model z limitowanej edycji. Dzięki TH616 możesz cieszyć się nowymi słuchawkami o najwyższej jakości, które łączą „japoński” smak z doskonałą strukturą akustyczną. Każda para jest starannie pojedynczo montowana w japońskiej fabryce".

Wrażenia ogólne i budowa
Słuchawki dostarczane są w kartonie transportowym, wewnątrz którego dopiero znajduje się pudło ze słuchawkami. Pudło jest koloru czarnego, rozkłada się na spód i wieko. Na wieku umieszczono efektowne wypukłe, srebrne napisy "FOSTEX TH616". W pudle, w czarnej gąbkowej formie, bezpiecznie spoczywają słuchawki (dodatkowo owinięte woreczkiem foliowym). W zestawie producent załącza wysokiej jakości przewód słuchawkowy o długości trzech metrów, woreczek transportowy, instrukcję obsługi oraz certyfikat oryginalności. 

Przewód słuchawkowy ma długość trzech metrów - jest rozdwojony (tzw. kabel typu Y) w części doprowadzanej do słuchawek i tamże zakończony podwójnymi wtykami (2-pin). Na drugim końcu zamocowany jest duży wtyk 6,35 mm. Wtyki 2-pin są rodowane, co zapewnia wysoką twardość, odporność na zużycie i korozję. Zaś wtyk 6,35 mm jest pozłacany. Wewnętrzne przewodniki wykonane są z wysokiej jakości i czystości miedzi 7N OFC typu HiFC (która wykazuje doskonałą przewodność dzięki specjalnemu przetwarzaniu) wyprodukowanej przez zakłady Hitachi Metals, Ltd. 

Dodatkowo możliwa jest obsługa połączeń zbalansowanych za pomocą opcjonalnego zamiennego kabla zbalansowanego „Fostex ET-H3.0N7BL” z wysokiej jakości miedź 7N OFC lub wersją mobilną wersją przewodu niezbalansowanego o długości 1,2 m. z wtykiem 3,5 mm "Fostex ET-H1.2N7.UB (zobacz wszystkie akcesoria TUTAJ). Inna sprawa, że za przewód zbalansowany trzeba zapłacić aż 1 500 PLN, czyli więcej niż połowę ceny słuchawek. Tanio nie jest...

Jubileuszowe TH616 zbudowane są na wzór i podobieństwo klasycznego modelu Fostex TH610, przy czym zamiast zamkniętych drewnianych muszli zastosowano muszle wyrzeźbione z litego drewna czarnego orzecha. Rzeźbienie przypomina promieniście się rozchodzącą wiązkę światła. Taka forma ma nie tylko zapewniać walory estetyczne, zmniejszać masę i utrzymywać odpowiednią sztywność, ale przede wszystkim pozwalać unikać jednorodności powierzchni obudowy oraz tłumić powstawanie drgań modalnych i redukować powstawanie niechcianych rezonansów. Dodatkowo, jak podaje producent, aby wyeliminować wpływ na dźwięk spowodowany przez rezonans otworów, wszystkie otwory posiadają różne obszary, które tłumią występowanie rezonansu przy określonych częstotliwościach.

Kolejną, acz niewielką różnicą pomiędzy TH616 a TH610 jest to, że napis "FOSTEX" na tych pierwszych jest naniesiony na pierścień mocowania pałąka, a u tych drugich - na centralnym miejscu muszli. W obu modelach regulacja objętości pałąka jest realizowana na podwójnych prętach, zaś już połączenie z muszlami - tylko na jednym sworzniu. Takie pojedyncze połączenie zapewnia większą obrotowość, a przez to wyższy (lepszy) stopień dopasowywania pałąka do krzywizny czaszki, czyli gwarantowaną wygodę. 

Pozostałe elementy obu par słuchawek są identyczne - takie same materiały, pałąki, ekologiczne pady, elementy konstrukcyjne przetworników, 50 mm membrany z Biodyny (przetworniki produkcji własnej Fostex / Foster), mocowania gniazd i gniazda słuchawkowe. Bo i po co poprawiać coś, co jest znakomite? Warto też dodać, że słuchawki są w całości wykonywane w japońskich zakładach Fostex / Foster, a nie gdzie indziej.

Należy przyznać i podkreślić, że TH616 wykonane są rewelacyjnie. Wręcz luksusowo. Mają efektowny design i wspaniałą prezencję, nie pozostawiają nic do życzenia. Rzeźbione drewno orzecha na muszlach nadaje oryginalność, piękno i styl, pałąk i mechanizm regulacji skonstruowane są precyzyjnie i solidnie. Bardzo ładnie. Trzeba pogratulować Japończykom, że wykonali takie arcydzieło sztuki użytkowej i że sprzedają je za rozsądne pieniądze. Bo gdyby słuchawki te kosztowały nie około 3 000 PLN, a 5 000 PLN, to cena nadal byłaby akceptowalna. Myślę, też że gdyby TH616 produkowała jakaś "bardziej audiofilska" firma, to z pewnością bez żadnej żenady i hamulców zawołała by za te słuchawki nawet 10 000 PLN. Takie czasy.

● Otwarta obudowa wyrzeźbiona z litego czarnego orzecha w kształcie przypominającym wiązkę światła.
Obudowa jest wyrzeźbiona z litego czarnego orzecha, wysokiej jakości drewna. Posiada charakterystyczne otwory, a ich wzór inspirowany jest fantastycznym naturalnym zjawiskiem światła słonecznego wpadającego przez szczeliny w koronach drzew. Ta obrobiona maszynowo konstrukcja nie tylko zmniejsza wagę i utrzymuje sztywność, ale także pozwala uniknąć jednorodności powierzchni obudowy, tłumiąc powstawanie drgań modalnych i redukując niepotrzebny rezonans. Dodatkowo, aby wyeliminować wpływ na dźwięk powodowany przez rezonans otworów, wszystkie otwory posiadają różne obszary, które tłumią występowanie rezonansu przy określonych częstotliwościach.

● Membrana "Biodyna*" wykorzystująca ultradrobne włókna biocelulozowe.
Wykorzystując know-how zgromadzony przez wiele lat, łączymy włókna biocelulozowe z innymi włóknami w optymalnych warunkach. Dzięki temu membrana osiąga niski ciężar właściwy, wysoki wskaźnik modułu Younga oraz niskie straty wewnętrzne. Oprócz delikatnej reprodukcji o wysokiej rozdzielczości i pięknej prezentacji średnich i średnio-wysokich częstotliwości, zastosowanie wolnych krawędzi o odpowiedniej liniowości wiernie odtwarza częstotliwości nisko-średnie o dużej amplitudzie.
*„Biodyna” i „BIODYNA” są zastrzeżonymi znakami towarowymi firmy Foster Electric Co., Ltd.

● Super silny obwód magnetyczny.
Obwód magnetyczny został wyposażony w przetwornik 50 mm o gęstości strumienia magnetycznego 1 Tesli. Ultra mocny obwód magnetyczny zapewnia szeroki zakres dynamiki przy niskim poziomie zniekształceń.

● Wysokiej jakości lekkie komponenty mechaniczne.
Aluminium jest szeroko stosowane w częściach mechanicznych, dzięki czemu zapewnia wysoką jakość, trwałość i lekkość. Dzięki zastosowaniu żywicy o dużej gęstości w przegrodzie ograniczyliśmy generowanie dźwięku rezonansowego, uzyskując wysoką rozdzielczość, bogatą średnicę i wysokiej jakości reprodukcję basu.

● Odłączany kabel.
Końcówki kablowe i odłączane końcówki stykowe po stronie korpusu słuchawek są pokryte rodem, co zapewnia wysoką twardość, odporność na zużycie i korozję, co poprawia niezawodność. Ponadto możliwa jest również obsługa połączeń zbalansowanych za pomocą opcjonalnego zamiennego kabla zbalansowanego „ET-H3.0N7BL”.

● Wysokiej klasy kabel słuchawkowy z czystej miedzi.
TH616 posiada w zestawie wysokowydajny kabel wysokiej jakości z czystej miedzi HiFC, która wykazuje doskonałą przewodność dzięki specjalnemu przetwarzaniu, aby wyraźnie zaprezentować wszystkie pasma.
*„HiFC” jest zastrzeżonym znakiem towarowym firmy Hitachi Metals, Ltd.

● Miękkie pady ze skóry ekologicznej wysokiej jakości z amortyzacją o niskim odpychaniu.
Zapewniają wygodne dopasowanie i wysoką izolację akustyczną (kursywą cytaty za Fostex Polska).

Ergonomia

W tym rozdziale mogę napisać, tylko tyle, że TH616 (zresztą podobnie jak TH610) są wzorcowo ergonomicznymi słuchawkami. Idealnie się dopasowują do czaszki / uszu, delikatnie, a szczelnie obejmują całe małżowiny, są wygodne i komfortowe w użytkowaniu. Nie cisną, nie uwierają, nie grzeją. Siedzą lekko a stabilnie. Idealnie.

Być może dla niektórych użytkowników niewygodny będzie długi, bo aż trzymetrowy, przewód dołączony do słuchawek (z wtykiem 6,35 mm), ale nie są to słuchawki "na wynos", a do słuchania w domu / studio. Zresztą jeżeli ktoś koniecznie pragnie używać je mobilnie, to może sobie dokupić odpowiedni przewód o długości 1,2 m zakończony wtykiem 3,5 mm. Bardzo proszę.

Ogólnie oceniam ergonomię na stopień 5/5, czyli doskonały.

Specyfikacja techniczna
● Rodzaj: słuchawki dynamiczne, otwarte
● Przetwornik: magnes neodymowy Φ 50 mm/membrana Biodyna
● Impedancja: 25 Ω
● Czułość: 96 dB/mW
● Maksymalna moc wejściowa: 1 800 mW
● Pasmo częstotliwości : od 5 do 45 000 Hz
● Masa: około 370 g (bez kabla)

Karton transportowy

A wewnątrz pudło ze słuchawkami

Efektowne pudło

Zawartość opakowania: słuchawki, jeden przewód, woreczek transportowy i dokumenty

Solidny przewód słuchawkowy i taki sam wtyk - oba Fostex Japan

Drewno orzechowe

Piękny design, znakomite wykonanie!

Gniazda dla montażu wtyków przewodu słuchawkowego

Przewód słuchawkowy już zamontowany do muszli

Napis "Fostex" na pałąku

I jeszcze dwa zbliżenia

iFi Audio iDSD Diablo 2 oraz iPad Air 4 z Qobuz

Wzmacniacz to JDS Labs Element III MK2, za streamer robi iPad Air 4 z serwisem Qobuz

Wzmacniacz słuchawkowy / DAC Ferrum ERCO i zasilacz Ferrum HYPSOS

Podłączam Shanling SCD1.3

Fostex TH610 versus Fostex TH616

Różne zestawienia sprzętowe

Wrażenia dźwiękowe
Przedmiotowe słuchawki przyłączałem do następujących wzmacniaczy słuchawkowych: JDS Labs Element III MK2, iFi Audio iDSD Diablo 2, iFi Audio Go bar, Ferrum ERCO (z zasilaczem Ferrum HYPSOS) oraz Silent Angel Munich M1 (wraz z zasilaczem Silent Angel Forester F1). Słuchawki porównawcze to Fostex TH610, Avantone Planar II, SIVGA SV023 i Focal Bathys. Streamer to Rose RS150; używałem też odtwarzacz płyt CD/SACD z wyjściem słuchawkowym Shanling SCD1.3. Wykorzystywałem serwisy streamingowe Apple Music, Qobuz oraz Tidal. Działał też Roon ARC.

Z pewnością nie będzie dla Czytelnika zbytnim zaskoczeniem, jeżeli już na samym początku tego rozdziału recenzji napiszę, że japońskie słuchawki Fostex TH616 grają w stylu ...typowego japońskiego Fostex / Foster, czyli bardzo przejrzyście, głęboko i rozdzielczo. Super przestrzennie oraz szybko. Efektownie. Z efektowną plastyczną lekkością i zrównoważeniem. Elegancko. Ale też ciepło, intymnie, romantycznie. 

Nasycenie tonalne słuchawek jest wyjątkowo bogate i spektakularne - żywe. Basy są sprężyste i spektakularne, acz lekko zaokrąglone, średnica - gęsta i soczysta, kompletna, zaś góra - otwarta i analityczna, dość sowicie zaopatrzona w rozmaite szczegóły i detale. To dźwięk pełny, holistyczny. W 100% eufoniczny i muzykalny. Można napisać - perfekcyjnie piękny, urodziwy.

TH616 dają rytmiczne niskie tony, naturalną średnicę oraz wyjątkową czytelność wysokich tonów. Jednakże brzmienie ma charakter neutralny, całkowicie fizjologiczny i organiczny. Doskonale się tego słucha - dźwięk jest przyjazny, lekko i swobodnie "wchodzi do wnętrza uszu". Delikatne ciepło średnicy zapewnia optymalną przylepność dźwięku, z kolei lekkie zaokrąglenie (i przypalenie) basów - pierwszorzędną strukturę i zwinność, jakby dodatkową zwięzłość i dynamikę. Z kolei soprany mają dużo energii i znakomitą transparentność. To pełne zanurzenie w muzyce ciepłej i czystej. 

Jednakże to, co najbardziej urzeka w tytułowych słuchawkach, to ich wspaniale organiczna i sensualna barwa / tembr . Nie żeby barwa była jakoś nienaturalnie podrasowana czy podstrojona, bo jest generalnie naturalna i szczera. Autentyczna. Jednak niezwykła czystość brzmienia / przekazu słuchawek powoduje, że kolory są bardzo eksponowane, mają głębokie nasycenie, wyraźny podkład i chromatyczne rozciągnięcie. Barwa dźwięku stoi po ciepłej stronie, odcienie brzmienia są wyraźne, zaś tonacje mają żywe nasycenie.

Za taką, a nie inną kolorystykę brzmienia, odpowiadają oczywiście przetworniki Fostex / Foster wykonane z biocelulozy: barwa jest naturalna, pastelowa i subtelna, a jednocześnie spektakularnie głęboka i ekspresyjna. To niejako połączenie malarstwa impresjonistycznego z intensywną koloraturą modernizmu. Potęga kolorów oraz kontrast jasności, kontrast tonów i kontrast nasycenia. Tutaj rozdzielczość i klarowność przekazu umiejętnie zestrojono z łagodnością i gładkością. Wysublimowaniem barwy i nasycenia.

Przestrzeń jest budowana przez spore pozorne źródła dźwięku, komunikatywność sceny jest wyrażana pewnie i strukturalnie. Poszczególne warstwy są optymalnie rozróżnialne, wyraźne, choć też są dość ściśnięte, zagęszczone (a jak to bywa zazwyczaj w słuchawkach). Ale przestrzeń jest mocno nasycona tlenem, zaś jej saturacja referencyjna, dzięki czemu dźwięk na scenie nie jest ciężki, a lekki. Świeży. Kontury tonów są kontrastowo obrysowane, wnętrza - napełnione, zaś otoczenie akustyczne - spójne i zrównoważone. Tło mogłoby być nieco bardziej ciemne, ale nie jest źle. Jest poprawnie.

Oczywiście, TH616 mają też swoje słabsze strony, bo jakże by miało być inaczej (?). Nie są głęboko analitycznymi słuchawkami, więc nie wygarniają wszelakich szczegółów i niuansów z gęstej magmy nagrań, ale są wystarczająco detaliczne by rozłożyć nawet rozbudowaną orkiestrę symfoniczną na poszczególne części / elementy i pokazać je wiarygodnie, przekonująco. Całościowo. Poza tym lekkie ocieplenie brzmienia, krągłość tonów, specyficzna gładkość mogą wydawać się nienaturalne, wręcz nierzeczywiste. Zwolennicy grania ultra-neutralnego, liniowego mogą być zawiedzeni. Niepocieszeni. 

A teraz przyszedł czas na krótkie, telegraficzne porównanie TH616 versus TH610. Obie pary słuchawek grają bardzo podobnie, w tej samej sygnaturze dźwiękowej, co nie jest dziwne, bo przecież różnią się tylko konstrukcją muszli (otwarte - zamknięte), a pozostałe elementy są identyczne. Łącznie z 50 mm przetwornikami wykonanymi z modyfikowanej biocelulozy (Biodyny).

Otóż TH610 grają nieco ciężej, bardziej masywnie. Mają szybszy atak, wyższe ciśnienie / natężenie dźwięku. Są jakby brzmieniowo dobitniejsze, bliższe. Mają też bardziej sprężysty bas. Natomiast TH616 rysują ewidentnie szerszą i (nieco) głębszą przestrzeń 3D. Są bardziej przewiewne, bardziej napowietrzone. Mniej dźwiękowo ściśnięte. Rozluźnione. Nieco lepiej pokazują kontrasty i przełomy dźwiękowe, ale nie jest to duża różnica (choć istotna). Poza tym są ciut bardziej wyrafinowane w przekazywaniu akustyki i zjawisk immersyjnych.

Pytanie: z jakim wzmacniaczem najlepiej zestawiać Fostex TH616? Czy można używać te słuchawki ze smartfonem lub z DAP jako mobilne? Przecież niska impedancja 25 Ω wręcz do tego zachęca. Namawia. Producent co prawda w zestawie dostarcza jedynie długi przewód słuchawkowy (3 m.) zakończony dużym wtykiem 6,35 mm, ale opcjonalnie można dokupić sobie przewód 1,2 m z wtykiem 3,5 mm. Nie widzę problemu, jeżeli ktoś koniecznie musi i potrzebuje używać TH616 jako mobilne, to droga wolna. Jednakże prawdziwym przeznaczeniem tytułowych Fostex są stacjonarne bądź nabiurkowe wzmacniacze słuchawkowe. Do tego zostały konstytucyjnie stworzone, zaprojektowane.

Podczas moich testów przyłączałem przedmiotowe Fostex do relatywnie sporej i szerokiej liczby wzmacniaczy słuchawkowych. Były to: JDS Labs Element III MK2, iFi Audio iDSD Diablo 2, iFi Audio Go bar, Ferrum ERCO (z zasilaczem Ferrum HYPSOS) i Silent Angel Munich M1 (z zasilaczem Silent Angel Forester F1), a także odtwarzacz płyt CD/SACD z wyjściem słuchawkowym Shanling SCD1.3. Fostex TH616 lubią wzmacniacze słuchawkowe a one lubią je. Im wyższej klasy amplifikacja, tym ostatecznie lepiej dla dźwięku słuchawek. Z powodzeniem mogę więc polecić takie urządzenia jak: JDS Labs Element III MK2, iFi Audio iDSD Diablo 2 czy Ferrum ERCO (z zasilaczem Ferrum HYPSOS).

Na koniec jeszcze jedna ważna uwaga. Recenzowane słuchawki wytwarzane są w Japonii przez uznanego producenta przetworników słuchawkowych / głośnikowych, z ponad 50-letnią historią, ugruntowanym doświadczeniem i wysoką renomą. Przedsiębiorstwo Foster / Fostex to klasa sama w sobie. Zaś jego nowy produkt, czyli tytułowe TH616, przynależą do słuchawkowej ekstraklasy. Są doskonale wykonane, pierwszorzędnie grają, są po prostu świetne, znakomite. Audiofilskie. Nie kosztują jednak 10 000 PLN, a pospolite 3 000 PLN. Choć spokojnie mogłyby kosztować dwa lub nawet trzy razy drożej. Należy się duże uznanie i pochwała dla Foster / Fostex za takie racjonalne postępowanie. Za uczciwość i rzetelność.

Konkluzja

Fostex TH616 to japońskie słuchawki dynamiczne o konstrukcji otwartej; przygotowane specjalnie na jubileusz 50-lecia firmy Foster / Fostex. Mają muszle wycięte / wyrzeźbione z drewna czarnego orzecha, zaopatrzone w 50 mm przetworniki z biocelulozy o gęstości strumienia magnetycznego 1 Tesli. Połączenia wewnętrzne i przewód zewnętrzny wykonane z wysokogatunkowej, ultra-czystej miedzi 7N OFC typu HiFC wyprodukowanej przez Hitachi Metals, Ltd. Rzetelna robota - precyzyjna i solidna. A do tego dochodzi piękny, oryginalny design. Pod względem brzmienia TH616 są nasycone, gęste oraz spójne. Przestronne i napowietrzone. Bezpośrednie. Wyrafinowane. Wzorcowe słuchawki dla zaawansowanego melomana, wymagającego audiofila bądź zawodowego dźwiękowca. Doskonałe pod każdym względem i w każdej sytuacji. Absolutna rekomendacja!

Cena w Polsce - 2 730 PLN (cena promocyjna na dzień publikacji recenzji).

Wysoka rekomendacja dla słuchawek Fostex TH616!

Za:

- renomowany japoński producent o ponad 50-letnim doświadczeniu w audio hifi

- Foster / Fostex to wiodący na świecie producent przetworników słuchawkowych / głośnikowych

- ale także producent słuchawek pod marką własną Fostex i OEM (m.in. dla firm Denon)

- słuchawki są bardzo rzetelnie i solidnie wykonane z wysokogatunkowych materiałów

- piękny design, wysmakowany

- muszle wyrzeźbione w drewnie czarnego orzecha (Rzeźbienie przypomina promieniście rozchodzącą sie wiązkę światła)

- przetworniki Foster o średnicy 50 mm wykonane z Biodyny (mieszanka nanowłókien preparowanej biocelulozy i włókien nieorganicznych)

- w zestawie trzymetrowy przewód „Fostex ET-H3.0N7UL” z wysokiej jakości miedź 7N OFC by Hitachi Metals, Ltd. 

- duży wtyk słuchawkowy 6,35 mm

- przewody słuchawkowe doprowadzane do obu muszli

- poprzez wtyki 2-pin, które są rodowane, co zapewnia wysoką twardość, odporność na zużycie i korozję

- przyjazna impedancja 25 Ohm

- czyli łatwe do napędzenia, uniwersalne

- umiarkowana masa własna 370 gramów

- słuchawki są bardzo wygodne, komfortowe, wysoko ergonomiczne

- dokładna i szeroka regulacja pałąka i obrotów muszli umożliwia precyzyjne dopasowanie do czaszki / uszu

- znakomity dźwięk klasy high-fidelity

- brzmienie wysokiej próby, wyrafinowane i kompletne

- uczciwa, nie przesadzona cena; wręcz okazyjna

- wyprodukowano w Japonii

- absolutna rekomendacja Stereo i Kolorowo!

Przeciw:

- niewielkie odstępstwa od wzorca neutralności; delikatne ocieplenie

- tylko jeden przewód słuchawkowy w zestawie fabrycznym

- i to trzymetrowy, zakończony wtykiem 6,35 mm

- brak przejściówki z wtyku 6,35 mm na 3,5 mm

- relatywnie wysoka cena opcjonalnych przewodów (w stosunku do ceny samych słuchawek).