Wkładka gramofonowa Ortofon 2M Bronze

Wstęp

Już parę razy miałem do czynienia z produktami Ortofon, nigdy jednak nie poświęciłem im osobnego tekstu - myślę, że nadszedł już czas, aby to zmienić. Kilka lat temu spotkałem się z podstawową wkładką gramofonową tej firmy – z modelem 2M Red, który był do niedawna seryjnie montowany w gramofonach Rega RP1 (obecnie zastąpiony przez wkładkę Rega Carbon). Potem miałem przyjemność zapoznać się z wkładką 2M Blue, którą testowałem przez ponad miesiąc razem z gramofonem Pro-Ject RPM 5.1 (czytaj test TUTAJ). Zaś niedawno, podczas audiofilskiej majówki zorganizowanej przez salon Premium Sound z Gdańska, zetknąłem się z niemalże całym firmowym asortymentem, bowiem polski dystrybutor Ortofona (czyli Mediam z Krakowa) był jednym z czynnych udziałowców owego spotkania. Tam zapoznałem się z rozmaitymi wkładkami, ale także dowiedziałem się, że Ortofon jest także producentem pełnoprawnego okablowania dla audio – zresztą odsłuchy na jednym z dużych systemów odbywały się właśnie na takich przewodach. Ponadto zwróciłem szczególną uwagę na transformator Ortofon ST-80 SE dla wkładek typu MC, który wpina się pomiędzy „normalny” przedwzmacniacz gramofonowy MM a gramofon z zainstalowaną wkładką typu MC. Urządzenie te wywarło na mnie bardzo duże wrażenie, bowiem dostarczało perfekcyjny dźwięk. To wówczas postanowiłem, że muszę wypożyczyć na testy „coś” z portfolio Ortofon, aby mieć pretekst dla bliższego zaznajomienia się z marką, poznania jej historii, zgłębienia się w poszczególne produkty, procesy technologiczne, etc. Ostatecznie wybór padł na wkładkę o nazwie 2M Bronze, ponieważ akurat miałem zaplanowane jednoczasowe recenzje przedwzmacniaczy gramofonowych Clearaudio Phono V2 Nano i Smart i uznałem, że będzie ona dobrym dla nich kompanem.

Ortofon A/S

Jak sądzę, nazwa Ortofon znana jest każdemu melomanowi, a szczególnie temu zafascynowanemu dźwiękiem czarnej płyty, bowiem jest to bardzo popularna marka wkładek gramofonowych.

Ortofon A/S została założona dawno, dawno temu, bo 9 października 1918 roku w Danii, czyli nieomal przed stu laty, co czyni ją jedną z najdłużej istniejących firm działających w segmencie audio. Powstała z myślą o wytwarzaniu zsynchronizowanych systemów dźwięku filmowego, bo wówczas kinematografia gwałtownie rozwijała się lecz wciąż była niema. Pierwotnie przedsiębiorstwo nazywało się The Electrical Phono Film Company, a za jej powołanie do życia odpowiedzialni są dwaj panowie: Axel Petersen oraz Arnold Poulsen. Już w 1923 roku w Teatrze Palace w Kopenhadze odbyła się prezentacja udźwiękowionego filmu przy użyciu firmowej technologii (choć pierwszy film w prawdziwym znaczeniu tego słowa powstał dopiero w 1929 roku w USA). Potem przedsiębiorstwo rozwinęło zakres działalności o wytwarzanie mikrofonów, oscyloskopów i innych urządzeń precyzyjnych. W 1946 roku zmieniono oficjalną nazwę na Fonofilm Industrii A/S, a także wyprodukowano pierwszą głowicę gramofonową. 1948 rok przyniósł pierwszą firmową wkładkę typu MC, co przyniosło światowe pierwszeństwo duńskiemu przedsiębiorstwu.

W 1951 roku wprowadzono markę Ortofon, która pochodzi od dwóch greckich słów: orto i fon, gdzie pierwsze oznacza „dokładny, dokładnie”, a drugie „dźwięk”. W 1953 roku skonstruowano pierwsze ramię gramofonowe, zaś w 1957 roku wdrożono technologię stereo. W 1969 roku wyprodukowano pierwszą wkładkę typu MM. Natomiast w 1970 roku przeniesiono produkcję Ortofon do nowych zakładów w południowo-duńskim mieście Nakskov położonym na wyspie Lolland. W 1983 roku otwarto filię Ortofon w USA (Plainview, Nowy Jork). W tym czasie nastąpił bardzo szybki rozwój przedsiębiorstwa, powstały liczne nowe modele wkładek od budżetowych po referencyjne, zaimplementowano rozmaite igły, szlify, okablowania wewnętrzne, etc. Ortofon stał się jedną z najbardziej renomowanych producentów akcesoriów gramofonowych na świecie. W XXI wieku przedsiębiorstwo zaczęło eksplorować nowe segmenty rynkowe – powołano dział Mictotech koncentrujący się na nowych technologiach produktowych, badaniach i produkcji rozmaitych elastomerów, zaawansowanych tworzyw sztucznych, etc. Osobny dział Ortofon poświęcony jest na opracowywaniu i wytwarzaniu urządzeń dla przewodnictwa kostnego, czyli dziedziny z pogranicza medycyny i fizyki zajmującej się przekazywaniem bodźców dźwiękowych bezpośrednio do ucha środkowego za pomocą drgań kości czaszki, co ma fundamentalne znaczenie dla osób niedosłyszących oraz głuchych, choć zastosowanie jest znacznie szersze. Technologię tę aplikuje także Google w swoich Google Glass, jest to już temat na osobny esej.

Czytelnika zainteresowanego dokładną historią firmy odsyłam TUTAJ.

Aktualna oferta Ortofon dla audio hi-fi jest bardzo rozbudowana, choć generalnie koncentruje się na wkładkach i igłach gramofonowych, ramionach gramofonowych, transformatorach i innych akcesoriach gramofonowych takich jak headshell’e, wagi, poziomice, stroboskopy i wiele innych. Osobną propozycją są przewody audio – są tu liczne kable głośnikowe, interkonekty oraz okablowanie wewnętrzne ramion i głowic gramofonowych. Działem przeznaczonym dla rynku profesjonalnego jest Ortofon DJ. Co ciekawe, Ortofon ma także kilka dousznych i nausznych modeli słuchawek.

Portfolio wkładek gramofonowych obejmuje około 40 pozycji (pomijam serię DJ), a przy uwzględnieniu wszystkich ich odmian – dobrze ponad 100, wiec wymienienie ich tutaj jest niemożliwe. Można wyróżnić kilka osobnych kategorii: w zależności od typu cewki, czyli MM i MC oraz trybu dźwiękowego – mono lub stereo. Podstawową serią jest OM, potem jest budżetowo-średnia 2M. Następnie są serie Turbo, MC i Cadenza. Osobną linią jest kultowa SPU GM, zaś najnowszą jest MC Quintet, która proponuje rasowy dźwięk charakterystyczny dla wkładek MC w rozsądnej cenie. Jak widać, Ortofon to prawdziwy gigant w technologii analogowej, światowy lider w wytwarzaniu wkładek gramofonowych.

Wrażenia ogólne i budowa

Otofon 2M Bronze to wkładka typu MM, czyli z drgającym magnesem umieszczonym w polu cewki elektrycznej. Na rynku dostępna jest także odmiana 2M Bronze Verso z lepszymi parametrami oraz srebrnym okablowaniem. Co istotne, tradycyjnie dla Ortofon, igła jest wymienna i po jej zużyciu lub uszkodzeniu można kupić nową, lecz jej koszt to około 2/3 ceny całej wkładki.

Opakowanie rutynowo zawiera oprócz samej wkładki i instrukcji także kilka przydatnych i sympatycznych akcesoriów. Są to: mała waga do ustawiania siły nacisku igły, szczoteczka do czyszczenia igły, śrubokręcik i dwa komplety śrubek o różnej długości.

Obudowa wykonana jest czarnego tworzywa o nazwie Lexan DMX Piano Black, które jest kompozytem norylu (noryl to stop polieteru fenylenu PPO i polistyrenu w proporcji 50/50) i szkła, a w zasadzie włókien szklanych. Zapewnia ono dużą sztywność przy jednoczesnym wyeliminowywaniu niekorzystnych rezonansów, bowiem ma twardość porównywalną z metalami, jest od nich jednak znacznie lżejsze, a do tego jest bardzo dobrym dielektrykiem. Z kolei część odpowiedzialna za utrzymywanie igły (ta część jest wymienna) zbudowana jest z lekko przezroczystego tworzywa sztucznego w kolorze pomarańczowym, trochę wpadającym w brąz. Igła zabezpieczona jest ochronną nakładką w identycznym kolorze jak obudowa igły. Z przodu nadrukowany jest biały napis Ortofon, u góry prawego boku – złoty napis 2M. Z tyłu znajdują się cztery złocone piny. Jak podaje producent, wewnątrz zastosowano okablowanie wykonane ze srebrzonych miedzianych przewodów.

Diamentowa igła ma szlif typu liniowego (line contact) o firmowej nazwie Fine Line. Igła tego typu powstała pierwszy raz w japońskim laboratorium JVC, pod kierunkiem inżyniera Shiabata, więc często tego typu szlif określa się jego nazwiskiem (choć prawdziwy szlif Shiabata jest nieco odmienny od Fine Line). Igła taka charakteryzuje się zwężeniem szerokości i wydłużeniem długości, co pozwala na maksymalny kontakt boczny (wertykalny) z powierzchnią rowka płyty winylowej. Rutynowa szerokość szlifu igły o szlifie eliptycznym to 8 – 10 µm, a Fine Line około 6 µm. Z  kolei wysokość szlifu eliptycznego wynosi standardowo 18 µm, kiedy w Fine Line ta wartość oscyluje pomiędzy 50 a 75 µm. Praktycznie przekłada się to miedzy innymi na precyzyjniejsze oddawanie częstotliwości powyżej 35 000 Hz. Ponadto szlif Fine Line zmniejsza ilość zakłóceń przy odczycie rowków, a także zwiększa żywotność płyty z uwagi na mniejsze fizyczne wyrobienie powierzchni winylu.

Dane techniczne

Napięcie wyjściowe przy 1000 Hz, 5cm/sec. 5 mV

Balans kanałów przy 1 kHz 1 dB

Separacja kanałów przy 1 kHz 26 dB
Separacja kanałów przy 15 kHz 15 dB
Zakres pasma - 3dB 20-29.000 Hz
Pasmo przenoszenia 20-20.000 Hz + 2 / - 1 dB
Zdolność trackingu przy 315Hz przy zalecanej sile nacisku igły 80 µm
Zgodność dynamiczna, boczna 22 µm/mN
Typ szlifu igły Fine Line
Rozmiar promienia końcówki igły r/R 8/40 µm
Zakres siły nacisku igły 1,4-1,7g (14-17 mN)
Zalecana siła nacisku igły 1,5 g (15 mN)
Kąt nachylenia igły 20°
Impendancja wewnętrzna, rezystancja DC 1,2 kOhm
Indukcyjność wewnętrzna 630 mH
Zalecana rezystancja cyklu ładunkowego 47 kOhm
Zalecana pojemność cyklu ładunkowego 150-300 pF
Kolor wkładki, obudowa/igła Black/Bronze
Masa 7,2 g
Igła zamienna 2M Bronze

Opakowanie typowe dla Ortofon

W komplecie znajdują się przydatne akcesoria

Nacisk igły wyregulowałem ciut powyżej rekomendowanego 1,5 grama

Nacisk można także ustawić przy użyciu wagi tradycyjnej

Przed odsłuchami warto płyty wykąpać w myjce Knosti (czytaj TUTAJ)

Galeria

Gramofon to Clearaudio Emotion z aluminiowym ramieniem Satisfy

Sprzęt towarzyszący

Wrażenia odsłuchowe

Wkładkę zamontowałem w aluminiowym ramieniu Clearaudio Satisfy (długość 9 cali, masa własna 215 gram, akceptuje wkładki o masie 2,5 - 17 gram) gramofonu Clearaudio Emotion. Siłę nacisku wyregulowałem na rekomendowaną 1,5 g. Przedwzmacniacz gramofonowy to Clearaudio Smart Phono V2 i dla porównania iFi iPhono. Wkładka odniesienia to Goldring Legacy MC i niekiedy Clearaudio Aurum Classic Wood MM.

Przede wszystkim należy podkreślić wysoką dynamikę wkładki, bowiem gra ona obiektywnie głośniej (niż moja dyżurna Goldring Legacy), z większym drajwem i energią. Nasycenie dźwięku, jego masa i substancja są niewątpliwie duże i to jest spora zaleta M2 Bronze. Z kolei charakter przekazu jest naturalny i dokładny; nie jest chłodny, nie jest ocieplony – jest akuratny, chce się napisać. Brzmienie jest precyzyjne, czyli dobrze oddające barwę instrumentów i głosu ludzkiego. Co ważne, Ortofon znakomicie oddaje soprany, bo wysokie częstotliwości nie drażnią, nie sybilizują, a jednocześnie brzmią czysto, wyraźnie i bardzo dźwięcznie. Mają spory potencjał i dużą szybkość. Można powiedzieć, iż soprany są doskonale doświetlone, co nie oznacza, że ta strefa jest wybitnie analityczna, bo nie jest. Jednakowoż ogólna selektywność i detaliczność i tak jest niezła, choć w Goldring Legacy szczegóły łatwiej są wydobywane na powierzchnię lub są lepiej widoczne, jak kto woli. Z drugiej strony, w cenie 1 400 – 1 600 PLN trudno mi znaleźć inną wkładkę, która by pokazywała więcej niuansów nagrań niż czyni to Bronze.

Średnica jest żywa i gęsta, nasycona dźwiękiem w sposób, który powoduje wrażenie dużej masy (bodied), wypełnienia lub dociążenia tonalnego. Dzięki temu odsłuchy na wkładce przynoszą rezultat w postaci wybornie efektownego brzmienia, które ma także sporo kultury i atrakcyjności. Separacja jest więcej niż poprawna, pojedyncze dźwięki są jednoznaczne i dobrze przestrzennie określone. Natomiast przestrzeń jest nie tylko szeroka, ale również głęboka – wkładka generuje dźwięk kapitalnie przestrzenny, nie ma z tym najmniejszych problemów. Sądzę wręcz, że w swoim poziomie cenowym Ortofon 2M Bronze jest ścisłym liderem pod względem finezyjnego oddania realnej sceny muzycznej. Ogólnie dźwięk duńskiej wkładki jest przyjazny dla uszu, tonalnie bogaty i harmonijny. Stoi po stronie fizjologicznej wierności odtworzenia nagrań, a nie tworzenia dodatkowych emocji i emfazy.

Niskie tony są pełne, szybkie i pulsujące. Dobrze sprężyste i skupione. Mają odpowiednią proporcję odnośnie do pozostałych zakresów, których nie przykrywają, nie zasłaniają swoją masą. Goldring Legacy sięga po niższy bas, wzbudza go więcej, bowiem lepiej i dokładniej oddaje jego dolne składowe. Nie jest to duża różnica, ale jest odczuwalna. Gwoli uczciwości należy zauważyć, iż Legacy jest prawie trzy razy droższa od Bronze.

Dodatkowo trzeba zauważyć, że perfekcyjny szlif igły typu Fine Line powoduje, że trzaski płyt winylowych są nieduże, nie są eksponowane przez wkładkę, co jest dużym atutem.

Konkluzja

Ortofon 2M Bronze ma niepospolicie czysty dźwięk o dużym ciężarze ilościowym i jakościowym. Przekaz jest bardzo neutralny, aczkolwiek harmonijny i proporcjonalny. Kulturalny, ale nie emfatyczny. Wkładka zaskakuje umiejętnością budowy potężnej sceny, a także niezłą analitycznością (jak na swoją kategorię dźwiękową). W polskiej cenie 1 400 zł ma niewielu poważnych konkurentów. Doskonała wkładka typu MM.

Sprzęt testowy

Wzmacniacze: Hegel H100 (test TU), Atoll IN100 SE (test TU), NuForce DDA-100 (test TU), Hegel H80 (test TU) oraz Dayens Ampino (test TU).

Kolumny: Vienna Acoustics Mozart Grand, Amphion Ion+ (test TU), Studio16 Hertz Canto Two (test TU), Definitive Technology Studio Monitor 65 (test TU) i AudioSolutions Euphony 50 (test TU).

Źródła cyfrowe: odtwarzacz CD Musical Fidelity A1 CD-PRO, NuForce Air DAC (test TU), Audinst HUD-mx2 (test TU) oraz M2Tech Young DAC z zasilaczem akumulatorowym M2Tech Palmer Power Station (test TU).

Komputery: McBook Apple i Toshiba Satellite S75.
Gramofon: Clearaudio Emotion z wkładką Goldring Legacy (test TU) oraz przedwzmacniacze iFi Phono (test TU), Clearaudio Nano Phono Headphone V2, Clearaudio Smart Phono V2 i Ri-Audio PH-1 (test TU).
Słuchawki: Harman Kardon CL (test TU), Final Audio Design Pandora Hope VI (test TU), Final Audio Desing Adagio V (test TU), HiFMan HE-300 (test TU), Sennheiser HD650 z kablem Ear Stream (test TU), Sennheiser PX100 i Koss PortaPro (test TU), a także douszne EarPods Apple.

Wzmacniacze słuchawkowe: Musical Fidelity X-Can v.3 (test TU) z zasilaczem ULPS Tomanek (test TU), iFi iCAN Nano (test TU) i Ming Da MC66-AE (test TU).

Okablowanie: Audiomica Laboratory, DC-Components (test TU) oraz Harmonix CI-230 Mark II (test TU).

Akcesoria: podstawy głośnikowe Rogoz-Audio 4QB80, szafka audio Solid-Tech Radius Duo 3 (test TU) i mata gramofonowa Harmonix TU-800EXi (test TU).