OLLO Audio Reference S4X, słuchawki dynamiczne otwarte

Uśmiechnięty zespół OLLO Audio i słuchawki Reference S4X (zdjęcia z facebookowej strony OLLO Audio)

Wstęp
Jak po raz pierwszy usłyszałem o słuchawkach OLLO Audio, pomyślałem, że są wytwarzane w Finlandii. Jakoś tak mi ich nazwa przypasowała do języka fińskiego. A tymczasem są one produkowane w ...Słowenii. Laboratorium R&D firmy OLLO Audio zlokalizowane jest w mieście Šempeter pri Gorici (tuż przy granicy z Włochami), zaś "kwatera główna" w nieodległym Šempas.

Historia przedsiębiorstwa sięga roku 2016, kiedy to pan Rok Gulič (muzyk i producent muzyczny) niezadowolony z fabrycznych słuchawek używanych do miksów zdecydował się samemu skonstruować optymalne słuchawki. Wkrótce pan Rok dołączył do Primorskiego Parku Technologicznego, lokalnego hubu startupowego, gdzie, wraz z dobrym przyjacielem Mitją Sajoviciem, założył firmę OLLO Audio.

Aktualnie słoweńskie OLLO Audio oferuje trzy modele słuchawek: Immersive S5X, Recording S4R oraz Reference SRX. Te ostatnie dotarły do mnie na testy jakiś miesiąc temu. (zobacz TUTAJ i TUTAJ). Uwaga! To są wyjątkowo ciekawe słuchawki. Nie dziwota, że w ostatnim czasie jest o nich tak głośno w słuchawkowym świecie...

Wrażenia ogólne i budowa
Słuchawki Reference S4X są rozwinięciem modelu S4R. Zostały ulepszone o nowe strojenie, pady i pałąk. Jak podaje OLLO Audio: "Słuchawki S4R były opracowywane przy ścisłej współpracy z profesjonalnymi inżynierami miksu i masteringu, którzy wiedzą, że dźwięk i komfort to dwa najważniejsze składniki naprawdę dobrych słuchawek studyjnych. Rezultatem tego są otwarte słuchawki referencyjne do domowego studia, jak również do profesjonalnego studia dźwiękowego lub dla audiofila, który do słuchania muzyki wymaga tego, co najlepsze".

S4X są dostarczane w zgrzebnym, ekologicznym pudełku z recyklingowego kartonu (co za brzydactwo!). Nawet wewnętrzne ochraniacze słuchawek (unieruchamiające je w pudle) zostały wykonane z papierowych kopert napełnianych papierowymi skrawkami. Pałąk osadzony jest dookoła papierowego walca, a przewód owinięty również papierową nakładką. W zestawie można znaleźć skróconą instrukcję obsługi, certyfikat autentyczności oraz zaświadczenie przeprowadzenia właściwych "pomiarów odpowiedzi częstotliwościowej. Jest też przewód słuchawkowy 2 m., adapter na wtyk 6,35 mm oraz woreczek ochronny ze skaju.

Przewód słuchawkowy ma długość 200 cm; jest pleciony, pokryty cienką ochronną warstwą silikonową, zawiera rdzeń z miedzi OFC. Przewód ma dwa kolory - czarny i jaskrawo-czerwony. Kabel został zakończony z jednej strony wtykiem stereo 3,5 mm typu TRS i podwójnymi wtykami mono 2,5 mm TRS z drugiej. Posiada zewnętrzny oplot od gniazda 3,5 mm do rozgałęźnika Y, który chroni przewód przed przypadkowym uszkodzeniem i zużyciem. Wtyki 2,5 mm mają oznaczenia L/R, ale muszle czegoś takiego nie mają - nie są oznaczone symbolami L/R. Można więc doprowadzać przewód do dowolnej muszli - po wetknięcia wtyku typu L staje się ona lewą muszlą. I odwrotnie. Takie zabiegi są możliwe w przypadku słuchawek, kiedy obie muszle mają taką samą konstrukcję i wyprofilowania padów. Niby fajnie i prosto, ale z ostateczną ergonomią różnie niestety bywa.

Design i wykonanie przedmiotowych OLLO najłatwiej określić jako retro zmieszanie z DIY. Albo nazwać surową estetyką przemysłową. To proste i nieskomplikowane wzornictwo sięgające początków techniki słuchawkowej połączone z lekko "topornym" wykonaniem, za co między innymi odpowiedzialne są przykręcone do muszli (śrubami z dużymi główkami) czarne stalowe płytki grillów z dużymi otworami, które wyglądają niczym sitka wzięte z maszynki do mielenia mięsa...

Korpusy muszli zostały precyzyjnie wycięte z efektownego drewna orzecha amerykańskiego, mają niezwykle uproszczony cylindryczny kształt bez żadnych zdobień czy żłobień. Przekrój pionowy muszli to okrąg. Drewno muszli nie jest jest lakierowanie, a jedynie delikatnie impregnowane. Nauszniki mają średnicę 90 mm i są pokryte sztuczną skórą, ale powierzchnia styczna z głową użytkownika zawiera nakładki z aksamitu (czyli są to tzw. pady hybrydowe). Nauszniki / pady są wypełnione pianką PU z efektem pamięci, a przestrzeni między nausznikami i siatką ochronną znajduje się okrągły skrawek materiału syntetycznego.

Ciekawym elementem konstrukcyjnym jest duży stalowy pałąk. Wykonany został ze stali sprężynowej (AISI 301) malowanej proszkowo na czarno. Jest rozdwojony, giętki i lekki. Pod pałąkiem znajduje się samodopasowująca się podkładka (uszyta z żeglarskiego materiału), która dociska czubek głowy podczas zakładania słuchawek. Obrotowe w pionie jarzma muszli są duże i przymocowane do metalowej ramy pałąka za pośrednictwem dużej śruby z główką z radełkowanymi bokami.

Ważną cechą S4X jest ich modułowa konstrukcja, skręcana, a nie klejona. Każdy poszczególny element w dowolnej chwili można zdemontować, by go wyczyścić lub wymienić, przy czym okręcenie odbywa się przy pomocy zwykłych narzędzi typu śrubokręt czy klucz imbusowy. Miłą informacją jest też to, że każdą część wymienną można swobodnie kupić w sklepie internetowym OLLO Audio (zobacz TUTAJ) - i to w racjonalnej cenie! Lub odesłać do naprawy do producenta. Aczkolwiek ponieważ producent udziela aż pięcioletniej gwarancji na swoje słuchawki, więc chyba nie będzie trzeba korzystać z serwisowej wymiany części zbyt prędko.

OLLO Audio transparentnie upublicznia szczegółowy przebieg, proces i wyniki wszelakich pomiarów słuchawek - ostatni raport za październik '22 dostępny jest na stronie producenta TUTAJ. Nieczęsto można spotkać aż tak pełną, dokładną i precyzyjną "wiwisekcję" słuchawek... Dodatkowo OLLO Audio dokonuje pomiaru odpowiedzi częstotliwościowej każdej pary słuchawek wprowadzanej do obrotu handlowego, zaś nabywca otrzymuje indywidualny pomiar dla zakupionego egzemplarza. Wraz z datą pomiaru, sygnaturą inżyniera i odpowiednim numerem seryjnym, a także informacją o ciśnieniu i temperaturze otoczenia, wilgotności w miejscu pomiaru oraz zastosowanej konfiguracji, w tym mikrofonach, interfejsie audio i oprogramowaniu. No, no - szacunek!

Ergonomia
Z opisem ergonomii Reference S4X mam lekki problem. Bo słuchawki zostały wykonane wyjątkowo rzetelnie i trwale. Niezawodnie. Ich odporność na ewentualne uszkodzenia / zniszczenia oraz długowieczność pracy są niekwestionowane. Budowa modułowa - łatwa do bieżącej naprawy. Materiały zastosowane do budowy - rzetelne, solidne i wysokiej jakości. Ale produkt ostateczny, jakim są słuchawki OLLO Audio, jest produktem pozbawionym pożądanej subtelności. Wzorniczo są dość niewyszukane - proste i zgrzebne. I raczej przyciężkawe (350 gramów masy). Do pracy w studio jak znalazł, ale do domowego hifi trochę mniej (przy czym określenie "trochę" jest tutaj metaforą).

Stalowy pałąk jest giętki i sprężysty, łatwo układający się na sklepieniu głowy, ale równolegle jest odpowiedzialny za regulację ułożenia bocznego muszli na czaszce, bo ów mechanizm regulacji działa jedynie w płaszczyźnie bocznej lewo-prawo (o 360 stopni!). Nie działa w ogóle w pionie (albo jedynie w mocno ograniczonym zakresie). Dlatego dłuższe sesje odsłuchowe mogą być niekomfortowe, bo nacisk sprężynującego pałąka wciąż i wciąż czuć na głowie. Poza tym pady muszli mimo że wypełnione pianką i pokryte miłą w dotyku alcantarą, to w żaden sposób nie są wyprofilowane względem krzywizny czaszki. Są płaskie jak stół. Owszem, dzięki temu mogą być swobodnie używane zamiennie jako lewe bądź prawe muszle (i to jest plus), ale przez to są mniej wygodne.

Załączany przewód słuchawkowy jest łatwo wymienialny (klasyczne wtyki 2,5 mm). Ma długość 2 metrów, do pracy w studio to za mało (zazwyczaj potrzebny jest przewód 3 metrowy), zaś do odsłuchów mobilnych za dużo (optimum to 1,2 - 1,5 metra). Odpowiedni na pewno będzie tylko dla laptopów. Poza tym producent może winien pomyśleć do przewodzie symetrycznym na wtyk 4,4 mm Pentaconn? To by znacznie poszerzyło krąg potencjalnych użytkowników.

Ostatecznie, ważąc zalety i wady, ergonomię OLLO Audio oceniam na poziom 3,5/5, czyli na poziom średni z plusem. Umiarkowany.

Specyfikacja techniczna

Typ magnesu: neodymowy
Typ przetwornika: dynamiczny
Cewka: dwuwarstwowa
Materiał membrany: PET 25u

Pasmo przenoszenia: od 20 Hz do 20 000 Hz ~13,7 dB SPL

SPL: 108 dB
Impedancja: 32 ohm
Materiał nauszników: Orzech amerykański
Materiał pałąka: stal nierdzewna i sztuczna skóra
Materiał nauszników: pianka akustyczna, elastyczna poliskóra i welur
Rozmiar nauszników: średnica zewnętrzna 90 mm, średnica wewnętrzna 55 mm, głębokość 20 mm
Kabel: odłączany 2-metrowy mini jack Y 2,5 mm
Złącze: gniazdo 3,5 mm z przejściówką na gniazdo 6,35 mm
Masa: 350 g

Ekologiczny sposób pakowania - tylko papier i tektura, żadnych tworzyw sztucznych

Certyfikat autentyczności oraz zaświadczenie przeprowadzenia właściwych "pomiarów odpowiedzi częstotliwościowej"

Słuchawki w pudle

Woreczek ochronny

Zaraz po wyjęciu z opakowania

Solidny przewód słuchawkowy

Design w stylu retro / DIY

Zewnętrzna metalowa płytka z perforacjami

Muszle wykonane zostały z drewna orzecha amerykańskiego

Pady z alcantary

Przetwornik (widok po zdjęciu padu)

Zbliżenie na elementy konstrukcyjne - przemysłowa radełkowana śruba i opaska z tkaniny żeglarskiej

Podłączam OLLO do wzmacniacza / DAC-a Topping G5

A tutaj do zestawu Ferrum ERCO / HYPSOS wraz ze streamerem Musical Fidelity MX-Stream

Porównanie z SIVGA SV023 i Meze 109 PRO

Porównanie z dwiema innymi parami słuchawek

Ferrum ERCO / Ferrum HYPSOS i Silent Angel Bremen B1T / Silent Angel Forester F1 - słuchawki przyłączone przewodem symetrycznym do gniazda symetrycznego

Esoteric N-05DX - połączenie przewodem symetrycznym, ale tym razem do gniazda niesymetrycznego

Wrażenia dźwiękowe

OLLO Reference S4X podłączałem do kilku wzmacniaczy słuchawkowych - przenośnych i stacjonarnych. Były to przede wszystkim Ferrum ERCO (wraz z zasilaczem Ferrum HYPSOS), Esoteric N-05XD (to także streamer), Rupert Neve Designs RNHP, NuPrime DAC-10H, Yaqin MS-2A3, Topping G5 oraz iFi Audio GO bar. Streamery to Silent Angel Bremen B1T, Rose RS150 i Musical Fidelity MX-Stream. Używałem też iPad Air 4 oraz iPhone XR, jak i laptop DELL Latitude 7390. Słuchawki porównawcze to Fostex TH610, Meze 99 Neo, RØDE NTH-100, SIVGA SV023, Meze 109 PRO i Monoprice Monolith AMT. Muzyka pochodziła z serwisów Tidal Plus (MQA) i Apple Music.

Słoweńskie słuchawki grają bardzo wyrównaną charakterystyką częstotliwościową - nie barwią, nie ocieplają, nie podbijają basów. Są harmonijne, płynne i gładkie. Wysmakowane oraz wyrafinowane. Całą swą uwagę skupiają na rzetelnym i optymalnym oddawaniu wiernego dźwięku oraz barwy. Dbają o wysoki poziom wyrazistości brzmienia, selektywności i rozdzielczości. Są analityczne i detaliczne, acz równolegle nie powodują przykrych następstw owych działań, czyli dodatkowej napastliwości czy drażliwości sopranów (sybilanty lub metaliczność są jedynie minimalnie odczuwalne - zawsze zgodnie z oryginalnym zapisem źródłowym).

OLLO Audio są dokładne, przejrzyste i neutralne. Są też szybkie, responsywne i dynamiczne. Budujące spektakularną, choć ograniczoną przestrzeń dźwięku (o czym więcej potem). OLLO Audio Reference S4X to wyborne słuchawki typu monitorowego - idealne do pracy w profesjonalnym studio, ale przeznaczone też dla melomanów-audiofilów, którzy poszukują obiektywnej prawdy w nagraniach. Czystość i przezierność dźwięku tych słuchawek jest wprost fantastyczna. To perfekcyjne high-fidelity.

Reference S4X znakomicie oddają pełen zakres średnicy, pokazują mnóstwo szczegółów i niuansów, fantastycznie obrazują przełomy energii oraz warstwowanie sceny. Robią to z wzorcową dokładnością tonalną, acz przy zachowywaniu intensywnej obecności substancji / głębi dźwięku i poszanowaniu bytu wszelakich subtelności / ziarnistości. Zabiegają o wysoką przejrzystość, natlenowanie, precyzyjną definicję brzmienia oraz o wyszukaną rozdzielczość z dużą ilością fakturowania. Innymi słowy, średnica w OLLO Audio jest selektywna i skrupulatna. Zgodna z rzeczywistością. Fotograficzna i czysta. Dzięki temu nagrania brzmią autentycznie - w 100% wiarygodnie.

Co ważne, OLLO Audio oprócz wyszukanej precyzji i dokładności grania charakteryzują się także wysoką energią grania. To zdecydowana dynamika, świetne wypełnienie oraz masywny podkład tonalny. Dźwięk jest obfity i nasycony. Spektakularny, acz wyważony. Proporcjonalny. Słuchawki łatwo prezentują uderzenia dźwięku, przyrost (i spadek) głośności, naprężenie masy tonalnej etc. Można na nich słuchać głośno, można słuchać cicho, a dźwięk nieodmiennie jest pełny, zrozumiały i kompletny. Żywy.

Bas jest wyraźny, kształtny i spójny - sprężysty, prężny oraz giętki, lecz nie zanadto rozbudowany. Jest raczej krótki, niż długi. Ma dużą siłę przebicia i spory rozpęd, ale mieści się z normie / definicji basu neutralnego. Nie przeskalowanego - symetrycznego. Niskie mocno wspierają średnicę, są jej rzetelnym fundamentem, a jednocześnie nie dominują, nie ciążą i nie zasłaniają swym ciałem jej przezroczystości, nie zamazują selektywności. Przyznam, że dynamizm grania oraz wysoka jakość basowych zakresów, jakimi posługują się Reference S4X stawiają je na poziomie, nomen omen, referencyjnym. Rewelacja!

Przestrzeń odsłuchowa jest skupiona w obrębie niewielkiego trójkąta, który wyznaczają poszczególne boki: 1) półokrąg sceny rozkładający się tuż przed czołem / twarzą słuchacza oraz 2) obręb lewego i 3) prawego ucha. Tak, przestronność jest ograniczona, ale nie jest wcale mała. Jest typowa dla słuchawek z klasycznymi przetwornikami dynamicznymi. Scena budowana jest przede wszystkim "w głowie", mało wychodzi na jej zewnątrz. Acz stereo jest wyśmienite, instrumenty są pierwszorzędnie lokowane i ogniskowane na scenie, choć - jak napisałem - głównie na jej froncie, a nie w głębi. Konstrukcja otwarta słuchawek dodatkowo sprzyja odciążaniu sceny na boki, wydaje się, że więcej jest tu powietrza i swobody. Szerszego rozmachu i rozpędu. Akceleracji.

Sporo dobrego do brzmienia przynosi wymiana firmowego przewodu OLLO Audio na przewód symetryczny (tym bardziej, że gniazda słuchawkowe w muszlach to standardowe 2,5 mm). Trzeba przyznać, że przewód firmowy bez wątpliwości jest przyzwoicie wykonany; jest wysokiej jakości. Ale nie jest symetryczny! Zaś wiele wzmacniaczy (czy to mobilnych, czy stacjonarnych) ma budowę symetryczną bądź dysponuje wyjściem symetrycznym (często o lepszych parametrach niż równolegle montowane wyjście niesymetryczne!). Zamontowałem do Reference S4X przewód od słuchawek SIVGA SV023 zakończony wtykiem 4,44 mm Pentaconn. Poprawa dźwięku nie tyle była spektakularna, co wyraźnie dostrzegalna. Dźwięk był dynamiczniejszy (ale to oczywistość przy wyjściu zbalansowanym), ale także nieco więcej selektywny i rozdzielczy. Bardziej nasycony i obecny.

Jaki wzmacniacz będzie optymalny dla OLLO Audio Reference S4X? W czasie testów używałem sporą ilość wzmacniaczy, DAC-ów i źródeł (zobacz dokładny opis na początku niniejszego rozdziału). Na pewno OLLO Audio nie są słuchawkami przeznaczonymi dla smartfonów - zapomnijcie o tym. One do optymalnej pracy i poprawnego wysterowania przetworników potrzebują wydajny i efektywny wzmacniacz. Najlepiej bateryjny bądź prądowy, nie żaden typu "dongle". Może to być wzmacniacz typu Topping G5, może być stacjonarny jak np. Ferrum ERCO, może być wzmacniacz wbudowany w DAC np. Esoteric N-05ND. Ostateczny wybór zawsze będzie zależeć od indywidualnych preferencji słuchacza - i ewentualnie od zasobności jego portfela. Jednakże OLLO Audio wcale nie wymagają drogiego wzmacniacza, a po prostu produktywnego i skutecznego.

Wiele przyjemności i satysfakcji przyniosło mi połącznie z przenośnym, bateryjnym wzmacniaczem Topping G5 (wzmacniacz dokładniej opisałem TUTAJ). Wzmacniacz ten zapewnia dużą moc 1,2 watów przy obciążeniu 32 omów. OLLO Audio powiązane z G5 oferują dźwięk transparentny, szczegółowy i przyjemny. Nasycony i energetyczny. Wysokojakościowy. To pełna synergia grania przy zachowaniu rozsądnej ceny dobranego wzmacniacza. Tym bardziej, że Topping G5 może pracować zarówno jako klasyczny wzmacniacz analogowy, jako DAC ze wzmacniaczem, a także w trybie bezprzewodowej transmisji sygnału Bluetooth.

Na koniec refleksja, która przyszła mi do głowy w czasie przeprowadzania bieżącej recenzji. Testowałem przedmiotowe słuchawki OLLO Audio Reference S4X słuchając je w sposób standardowy, czyli w taki, jaki zazwyczaj traktuję wszystkie słuchawki. Podpinając je pod wzmacniacz słuchawkowy, doprowadzając źródło (najczęściej streamer), porównując z innymi moimi "audiofilskimi" słuchawkami. Natomiast Reference S4X zostały stworzone i skonstruowane z odmiennym z gruntu zamysłem i przeznaczeniem. Do codziennej pracy w studio nagrań, do odsłuchów profesjonalnych, do miksowania, masteringu, monitorowania i odsłuchu ścieżek z nagranymi instrumentami, wokalami itd. Zaś poddając je wnikliwym badaniom, ale szkiełkiem i okiem audiofila, nie zaś profesjonalisty, można im nieumyślnie uczynić krzywdę. Opisać coś opacznie i fałszywie. Bo cechy brzmieniowe, które są bardzo korzystne, pożądane i dobrze odbierane w świecie profesjonalnym, niekoniecznie muszą być tak samo mile widziane (słyszane) pośród zwolenników domowego słuchawkowego hifi...

Konkluzja

OLLO Audio Reference S4X to słuchawki dynamiczne o konstrukcji otwartej, przeznaczone na rynek profesjonalny, ale nie tylko. Mają budowę modułową - skręcana, a nie klejoną. Muszle wykonane zostały z drewna orzecha amerykańskiego, przykryte stalowymi grillami, pałąk ze sprężynowej stali przemysłowej. Design słuchawek prosty (a nawet surowy!), ale konstrukcja wyjątkowo solidna i rzetelna - chyba wręcz niezniszczalna. Każdy egzemplarz słuchawek przed opuszczeniem zakładu produkcyjnego poddawany jest wielu testom jakościowym i pomiarom akustycznym, w tym szczegółowej charakterystyki częstotliwościowej. Pod względem dźwięku OLLO Audio sytuują się w obszarze neutralnym, bez wyróżniania jakiegokolwiek pasma. Są transparentne, czyste i precyzyjne, ale i energetyczne. Bardzo rozdzielcze i selektywne, bo pozwalają dużo i głęboko usłyszeć w dźwięku - niuansują, przesiewają i monitorują. Ale jednocześnie nie drażnią i nie kaleczą uszu - są całkowicie naturalne. Wymagają efektywnej amplifikacji, nie są ultra-wygodne. W ogólnym rozrachunku, polecam OLLO Audio Reference S4X, ale z rozwagą i rozsądkiem. To są bardzo oryginalne słuchawki - i warte są swej ceny!

Cena w Polsce - 1 790 PLN.